Τα Μεσόγεια «συναγωνίζονται» το κέντρο της Αθήνας

Αν. Αττικής Διάφορα | Περιβάλλον

Γιαννης Ελαφρος
Παλαιότερα έπαιζε τον ρόλο της προστατευτικής ασπίδας της περιοχής των Μεσογείων, από την αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση του λεκανοπεδίου της Αθήνας. Σήμερα, ο Υμηττός λειτουργεί πάλι σαν τοίχος, αλλά αυτή τη φορά βοηθά στο να συσσωρεύονται οι ολοένα και περισσότεροι ρύποι της περιοχής της Ανατολικής Αττικής. Ερευνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών για τη ρύπανση στην περιοχή Μεσογείων, που βρίσκεται σε εξέλιξη, δίνει ήδη πολύ ανησυχητικά συμπεράσματα, για έναν τόπο που αποτελούσε στο παρελθόν γεωργική και περιβαλλοντική ανάσα για όλη την Αττική και αστικοποιείται πλέον βάναυσα και άναρχα.
Η επέκταση του αστικού ιστού της πρωτεύουσας προς τα ανατολικά του Λεκανοπεδίου είχε σαν «κύρια αιτία τη δημιουργία του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών και τη λειτουργία της Αττικής Οδού που δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για εύκολη πρόσβαση στην εν λόγω περιοχή», σημειώνει στην «Κ» ο κ. Μιχάλης Πετράκης, προεδρεύων του Αστεροσκοπείου και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Η επέκταση αυτή έγινε όμως χωρίς κανένα σχεδιασμό και προγραμματισμό, σε μεγάλο βαθμό άναρχα, ακολουθώντας την «τρελή πυξίδα» της κερδοφορίας του ρίαλ εστέτ.
«Οι μεγαλύτερες πηγές εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων προέρχονται από τη δημιουργία νέων αστικών θυλάκων στην περιοχή, από την κυκλοφορία στους αυτοκινητόδρομους και από το αεροδρόμιο και τις παράπλευρες λειτουργίες του, όπως τα πολυκαταστήματα στον περίγυρό του», λέει ο κ. Πετράκης. «Κατά την καύση της κηροζίνης στις μηχανές των αεροσκαφών, τα καυσαέρια που εκπέμπονται περιέχουν οξείδια του αζώτου (NOx), υδρογονάνθρακες (HCs), μονοξείδιο του άνθρακα (CO), διοξείδιο του άνθρακα (CO2), νερό, οξείδια του θείου (SOx) και σωματίδια (PM10, PM2,5)», συμπληρώνει ο ερευνητής του Αστεροσκοπείου.
Στην περιοχή εντοπίζονται αστικοί θύλακοι, όπου -όπως σημειώνεται στην έρευνα- δημιουργούνται σταδιακά συνθήκες που συναγωνίζονται αυτές που επικρατούν στο κέντρο της Αθήνας. «Υπάρχουν σημεία με έντονη κυκλοφοριακή κίνηση, όπως στο Μαρκόπουλο, στα Σπάτα, στο Κορωπί και στην Αρτέμιδα (Λούτσα)», σημειώνει ο κ. Πετράκης.
Σύμφωνα με την έρευνα του Αστεροσκοπείου, οι συγκεντρώσεις των επικίνδυνων -ακόμα και για καρκινογένεση- αιωρούμενων σωματιδίων (PM10) είναι σε υψηλά επίπεδα και σε ορισμένες περιοχές υπερβαίνουν νομοθετημένα όρια σχετικά με την ποιότητα της ατμόσφαιρας. Η καταγραφή των συγκεντρώσεών τους, σε διάφορες περιοχές, από τον κινητό σταθμό ελέγχου ατμοσφαιρικής ρύπανσης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και από τους σταθμούς του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών δείχνει συχνά συγκεντρώσεις άνω των 100 μg/m3, ενώ οι μέσες ημερήσιες τιμές για συγκεκριμένους μήνες είναι αρκετά υψηλές. Βεβαίως, σε αυτό συμβάλλει και το γεγονός ότι μεγάλες εκτάσεις της περιοχής χρησιμοποιούνται ακόμη για αγροτικές καλλιέργειες και συνεισφέρουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό σε αυξημένες εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων. Μάλιστα, στο μέλλον οι υπερβάσεις θα είναι πιο συχνές, καθώς τα όρια στην Ε.Ε. αυστηροποιούνται.
Αλλά και οι συγκεντρώσεις όζοντος (O3) είναι σε υψηλά επίπεδα και οριακά κάτω από τα όρια ποιότητας. Τα υψηλά επίπεδα όζοντος συνδέονται κατά κύριο λόγο με τη διάχυτη περιφερειακή ρύπανση της περιοχής, καθώς είναι δευτερογενής ρύπος. Και οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (NO2) είναι σε σχετικά υψηλά επίπεδα, αλλά πάντως κάτω από τα όρια ποιότητας. «Κατά κύριο λόγο, η παρουσία οξειδίων του αζώτου συνδέεται με τοπικές πηγές, αστικές και βιομηχανικές. Το αεροδρόμιο συνεισφέρει σημαντικά στις υψηλές συγκεντρώσεις του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2), όπως φαίνεται και από τις συγκεντρώσεις εντός του χώρου του αεροδρομίου, αλλά επίσης και από τις συγκεντρώσεις σε περιοχές νότια του αεροδρομίου», σημειώνει ο κ. Πετράκης. Συνολικά, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση στα Μεσόγεια σχηματίζει ένα σταυρό. Ξεκινάει δυτικά από το αεροδρόμιο και φτάνει μέχρι την ανατολική πλευρά του Υμηττού, ενώ ο άξονας της Αττικής Οδού (με τα Ι.Χ. που κυκλοφορούν εντός της και τη δόμηση γύρω της) δημιουργεί κάθετα άλλη μια «γραμμή» νέφους σχηματίζοντας τον «σταυρό της ρύπανσης». Εκεί «σταυρώνεται» το όνειρο της κατοικίας κοντά στη φύση για χιλιάδες πολίτες… Επιπλέον, διότι οι αέριοι ρύποι που συγκεντρώνονται στην ατμόσφαιρα της Ανατολικής Αττικής εμφανίζουν την τάση να συσσωρεύονται στις ανατολικές πλαγιές του Υμηττού, καθώς δεν μπορούν να υπερβούν το βουνό και να διαφύγουν προς τη θάλασσα.
«Μείωση εκπομπών, με ό, τι αυτό συνεπάγεται» Τι θα μπορούσε όμως να γίνει για να βελτιωθεί η ποιότητα της ατμόσφαιρας στην Ανατολική Αττική; «Η απάντηση είναι προδιαγεγραμμένη», σύμφωνα με τον κ. Πετράκη. «Απαιτείται μείωση των εκπομπών με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δηλαδή μείωση της χρήσης Ι.Χ. αυτοκινήτων και ενίσχυση των μαζικών μέσων μεταφοράς. Αυστηρότερες προδιαγραφές και έλεγχος των εκπομπών καυσαερίων των Ι.Χ. Ελεγχος της ποιότητας των καυσίμων, λόγω της καταστροφής που προκαλεί η νοθεία της βενζίνης στους καταλύτες. Και, τέλος, αντικατάσταση των καυστήρων κεντρικής θέρμανσης παλαιάς τεχνολογίας με νέους καυστήρες φυσικού αερίου, οι οποίοι προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε θέματα εκπομπών από την καύση», σημειώνει ο κ. Πετράκης.
Βεβαίως, η καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή των Μεσογείων σχετίζεται αναμφίβολα με τον έλεγχο και τον προγραμματισμό της οικοδομικής και εμπορικής επέκτασης στην περιοχή, που γενικά κινείται χωρίς κάποιο σχέδιο και προγραμματισμό, παρά μόνο σύμφωνα με τις διαθέσεις της αγοράς. Σχέδια των προηγούμενων κυβερνήσεων για την υπό όρους ανάπτυξη της περιοχής έμειναν στα συρτάρια και η οικοδόμηση στον ευρύτερο χώρο των Μεσογείων έγινε άναρχα, χωρίς υποδομές (συγκοινωνιακό δίκτυο, αποχετεύσεις κ.λπ.). Η ανάγκη ενός καλύτερου σχεδιασμού για την περιοχή αποτελεί θέμα προς συζήτηση και στην υπό διαμόρφωση πρόταση του αρμόδιου οργανισμού για το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας.

kathimerini.gr