Ψάρι-μετανάστης απειλεί στον Εβρο

Ένα νέο είδος ψαριού του γλυκού νερού ανακαλύφθηκε στον Εβρο από τους ερευνητές του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας στους παραπόταμους και στον κεντρικό ρου του ποταμού. Ο Νεογωβιός του Πόντου (Neogobius fluviatilis), όπως φανερώνει το όνομά του, έχει εισαχθεί στη χώρα μας ως ξενικό είδος, καθώς ζει στους ποταμούς της Μαύρης Θάλασσας, στον Δούναβη και στη θάλασσα του Μαρμαρά. «Υποψιαζόμαστε ότι αυτό το είδος έχει έρθει από τη Βουλγαρία. Ο Νεογωβιός του Πόντου είναι ένα μεσαίου μεγέθους ψάρι, που φθάνει το πολύ τα 18 έως 20 εκατοστά.

Ως γόνος, όμως, μπορεί να μεταφερθεί σε άλλους ποταμούς κατά λάθος, όταν γίνονται "εμπλουτισμοί" από τους ψαράδες (μεταφορά γόνου από ποταμό σε ποταμό ή σε ταμιευτήρες). Οι Βούλγαροι κάνουν συνέχεια τέτοιους εμπλουτισμούς, με πολύ επικίνδυνα αποτελέσματα: τη "βιολογική ρύπανση" των υδάτινων οικοσυστημάτων με ξενικούς οργανισμούς. Για να ερευνήσουμε αν θα προκληθούν επιπτώσεις στο οικοσύστημα του Εβρου από την παρουσία του, πρέπει να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των πληθυσμών του. Δεν νομίζω ότι το συγκεκριμένο είδος είναι σημαντικός κίνδυνος, αλλά δεν μπορούμε να ξέρουμε με σιγουριά», τονίζει ο επικεφαλής της ερευνητικής αποστολής του Ινστιτούτου Εσωτερικών Υδάτων του ΕΛΚΕΘΕ, δρ Σταμάτης Ζόγκαρης.

Απειλή για το οικοσύστημα

Η εισαγωγή ξενικών ειδών από τον άνθρωπο είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τα υδάτινα οικοσυστήματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση καθησυχάζει το γεγονός ότι ο Νεογωβιός του Πόντου προέρχεται από μια γειτονική περιοχή, όμως σε άλλες περιπτώσεις ορισμένα ξενικά είδη εισβάλλουν μέσα στα τροφικά πλέγματα, τρέφονται με ντόπια ψάρια ή τα εκτοπίζουν, διότι ανταγωνίζονται στην τροφική αλυσίδα. Επιπλέον, συχνά είναι φορείς μετάδοσης ασθενειών. «Πάντως, ξέρουμε ότι ο Νεογωβιός είναι ευπροσάρμοστο είδος και μπορεί πολύ εύκολα να εγκατασταθεί σε μια νέα περιοχή, διότι έχει εισέλθει σε πολλούς ευρωπαϊκούς ποταμούς τυχαία, είτε λόγω μεταφοράς ψαριών είτε μέσω της ναυτιλίας με τα ποταμόπλοια. Το σίγουρο είναι ότι έχει εγκλιματιστεί, γεγονός που εξηγεί ότι εμφανίζεται σε σημαντικούς πληθυσμούς στον Εβρο στο ύψος του Τυχερού, 65 ποταμοχιλιόμετρα από την εκβολή του στη θάλασσα», λέει ο δρ Στ. Ζόγκαρης.

Ανεξερεύνητος ποταμός

Ο Εβρος, αν και είναι ο πλουσιότερος ποταμός σε είδη ψαριών στην Ελλάδα, παραμένει ανεξερεύνητος στο μεγαλύτερο τμήμα του. Οι επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ υπολογίζουν ότι έχει τουλάχιστον 54 διαφορετικά είδη ψαριών, ορισμένα μάλιστα πολύ σπάνια και προστατευόμενα. «Τα περίπου 200 χιλιόμετρα του ποταμού που μοιραζόμαστε με την Τουρκία είναι μία από τις λιγότερο εξερευνημένες περιοχές ποταμών σε όλη την Ευρώπη. Για χρόνια τώρα, ποτέ δεν έχει γίνει ολοκληρωμένη έρευνα της ιχθυοπανίδας του ποταμού, παρότι ξεχωρίζει ως "κέντρο βιοποικιλοτητας" για τα ψάρια στη νοτιοανατολική Ευρώπη», αποκαλύπτει ο δρ Στ. Ζόγκαρης.

Αυτό σημαίνει πως στο πλούσιο οικοσύστημα του Εβρου μπορεί να ζουν και αλλά καινούργια είδη, που προς το παρόν παραμένουν άγνωστα στους ερευνητές. «Φυσικά και υπάρχει πιθανότητα να υπάρχουν νέα είδη στον ποταμό. Στο ρέμα της Λύρας, για παράδειγμα, το 2007 ανακαλύφθηκε ένα νέο είδος ψαριού, το οποίο -όπως ο Νεογωβιός του Πόντου- εμφανίζεται στην περιοχή της Ανατολίας. Η βιολογική έρευνα σε γενετικό επίπεδο μπορεί να προσδιορίσει και άλλα είδη, κρυπτικά, που μοιάζουν πολύ με άλλα γειτονικών ποταμών», εξηγεί ο ερευνητής.

Φοβούνται τους λαθρέμπορους και τα ναρκοπέδια οι επιστήμονες

Η διεξαγωγή έρευνας στον ποταμό Εβρο αποδεικνύεται μια εξαιρετικά δύσκολη και επικίνδυνη αποστολή για τους επιστήμονες. Στην περιοχή υπάρχουν ακόμη ενεργά ναρκοπέδια και σε πολλά περάσματα αλλοδαπών μεταναστών δρουν αδίστακτα κυκλώματα λαθρέμπορων, που οπλοφορούν.

Οι λαθρέμποροι, όπως μαρτυρούν οι ντόπιοι κάτοικοι, λειτουργούν σαν στυγνοί εγκληματίες και ουκ ολίγες φορές έχουν ανοίξει πυρ, στοχεύοντας φρουρούς της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Φύλαξης των Συνόρων (FRONTEX). «Είναι δύσκολο υπό αυτές τις συνθήκες να ασκηθεί όχι μόνο η ερευνητική δειγματοληψία, αλλά και η αλιεία στον Εβρο. Επειδή ο ίδιος ο ποταμός είναι το φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πολλές φορές δεν είναι ξεκάθαρη η οριοθέτηση.

Υπάρχουν περισσότερες από 100 ποταμονησίδες και ορισμένες από αυτές δεν ξέρουμε αν ανήκουν σε εμάς ή στην απέναντι πλευρά. Γενικά η περιοχή είναι σε καθεστώς "περιορισμένης πρόσβασης" όχι μόνο από την τουρκική, αλλά και από την ελληνική πλευρά, το οποίο σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να συλληφθεί ένας από εμάς και από τις ελληνικές Αρχές! Το γεγονός ότι έχουμε ειδικές άδειες δεν σημαίνει ότι μπορούμε να κινηθούμε ελεύθερα. Είναι πολύ επικίνδυνο», δηλώνει ο Σταμάτης Ζόγκαρης.

Της ΕΦΗΣ ΛΑΣΚΑ