Η καμπάνα στην Τραπεζούντα ξαναχτυπάει 87 χρόνια μετά

Επικαιρότητα

Η καρδιά του φετινού χριστιανορθόδοξου Δεκαπενταύγουστου χτυπά στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, που επί 16 αιώνες ήταν το σημείο αναφοράς των Χριστιανών του Πόντου, εκεί στην Τραπεζούντα. Κατά χιλιάδες οι πιστοί ανέβαιναν τα κακοτράχαλα μονοπάτια του όρους Μελά για να προσκυνήσουν στο Μοναστήρι την ιερή εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας. Το προσκύνημα συνεχίστηκε αδιάλειπτα μέχρι την ημέρα εκείνη, του 1923, που οι τελευταίοι μοναχοί ακολούθησαν, μαζί με χιλιάδες άλλους Πόντιους, τον δρόμο του ξεριζωμού. Εφέτος και ύστερα από σχεδόν 90 χρόνια, η καμπάνα της ιστορικής Μονής της Παναγίας Σουμελά θα χτυπήσει και πάλι ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος θα προεξάρχει της πρώτης Θείας Λειτουργίας που θα τελεστεί στη Μονή ύστερα από δεκαετίες σιωπής. Και μαζί του χιλιάδες πιστοί, που έφθασαν και άλλοι που φθάνουν από την Ελλάδα, τη Ρωσία, τη Γεωργία, αλλά ακόμα και από τη μακρινή Αυστραλία, θα ενώσουν τις προσευχές τους μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, ένα πιστό αντίγραφο της αυθεντικής, η οποία φυλάσσεται στη «νέα Σουμελά» του Βερμίου, και θα μεταφέρει ο κ. Βαρθολομαίος.
«Είναι ένα σπουδαίο γεγονός, ένα ορόσημο στην ιστορία, που έχει συγκινήσει όλο τον ελληνισμό και ιδιαιτέρως τον Ποντιακό ελληνισμό. Θα μπορέσουμε να βαδίσουμε στα χνάρια των προγόνων μας» δηλώνει στην «Κ» με συγκίνηση ο ποντιακής καταγωγής Μητροπολίτης Δράμας Παύλος, ο οποίος μαζί με τον Μητροπολίτη Νεαπόλεως Βαρνάβα και ομάδα 150 προσκυνητών βρίσκονται ήδη στην Τραπεζούντα. Ο κ. Παύλος επισημαίνει ότι η φετινή πανήγυρις θα είναι η πρώτη ύστερα από 95 χρόνια, «αφού λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το πανηγύρι της Μονής σταμάτησε το 1915».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τοπικών παραγόντων αλλά και τουριστικών πρακτόρων, οι προσκυνητές που συνεχίζουν να καταφθάνουν με όλα τα μέσα στην Τραπεζούντα, θα ξεπεράσουν τις έξι χιλιάδες. Μια τονωτική «ένεση» στην οικονομία της τοπικής κοινωνίας, που είναι σαφές ότι προσδοκά πολλά κέρδη από την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του δημάρχου της Μάτσκα (Ματσούκας), της πλησιέστερης κωμόπολης στο Μοναστήρι της Παναγία Σουμελά, κ. Ερτουγρούλ Γκεντς, ο οποίος κάλεσε τους συμπολίτες του να ανοίξουν τα σπίτια τους για να φιλοξενήσουν τους χριστιανούς προσκυνητές.
Την ίδια στιγμή, η απόφαση της Αγκυρας να επιτρέψει την τέλεση Θείας Λειτουργίας στην ιστορική Μονή, έστω μια φορά τον χρόνο, έρχεται να ενισχύσει το πιο αδύναμο ίσως σημείο του προφίλ που με επιμέλεια οικοδομεί η γειτονική χώρα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής της πορείας. Αυτό του σεβασμού των θρησκευτικών ελευθεριών και των μειονοτικών δικαιωμάτων. Δεκάδες Τούρκοι και ξένοι δημοσιογράφοι θα μεταδώσουν την εικόνα της λειτουργικής «αναγέννησης» ενός ιστορικού χριστιανικού λατρευτικού τόπου, που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, και αποτελεί σύμβολο για χιλιάδες Ποντίους.
«Οποιοι και αν είναι οι λόγοι, η απόφαση της Τουρκίας δείχνει να είναι σε ένα σωστό δρόμο, της διαφύλαξης της χριστιανικής μας κληρονομιάς που βρίσκεται στο έδαφός της» υποστηρίζει ο Μητροπολίτης Δράμας.
Για το Οικουμενικό Πατριαρχείο ο φετινός Δεκαπενταύγουστος αποτελεί σταθμό στη σύγχρονη ιστορία του. Είναι το αποτέλεσμα μακροχρόνιων προσπαθειών του κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος θα είναι και ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης που θα λειτουργήσει στην Παναγία Σουμελά από την ίδρυση της Μονής τον 4ο αιώνα. «Είναι ένα γεγονός που δεν περιορίζεται στην πανηγυρική Θεία Λειτουργία που θα τελεστεί στην Παναγία Σουμελά, αλλά δημιουργεί ελπίδες για μελλοντικές προσκυνηματικές επισκέψεις» δηλώνει στην «Κ» κληρικός του Πατριαρχείου. Το ίδιο άλλωστε συνέβη και στην Καππαδοκία, όταν ο κ. Βαρθολομαίος ξεκίνησε, στα τέλη του ’90, να τελεί λειτουργίες σε ερειπωμένους ναούς. Στην αρχή συνάντησε την καχυποψία ακόμα και αντιδράσεις τοπικών παραγόντων. Με τον χρόνο όμως η επαναλειτουργία των ορθόδοξων ναών είχε την υποστήριξη πολλών τοπικών κοινωνιών. Πιθανότατα αυτό θα συμβεί και στην περίπτωση του Πόντου.

Η ιστορία της εικόνας της Παναγίας Αθηνιώτισσας Το 386 οι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος από την Αθήνα ταξιδεύουν στον Πόντο για να ασκητέψουν. Σε σπηλιά του όρους Μελά, σε υψόμετρο 1.000 μ., ανακαλύπτουν την εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, την οποία, κατά την παράδοση, ζωγράφισε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Η Μονή που ίδρυσαν έγινε σημαντικό προσκυνηματικό κέντρο, δέχθηκε προσφορές Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και προνόμιά της διατηρήθηκαν επί Τουρκοκρατίας. Το 1860 ανεγέρθηκε ξενώνας και βιβλιοθήκη στην οποία φυλάσσονταν μοναδικά χειρόγραφα. Το 1922, Τούρκοι παρέδωσαν το μοναστήρι στις φλόγες. Το 1923 οι ελάχιστοι μοναχοί έκρυψαν στο κοντινό παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας την εικόνα της Παναγίας, ενώ το 1930, ύστερα από αίτημα του Βενιζέλου στον Ισμέτ Ινονού, ο ιερομόναχος Αμβρόσιος Σουμελιώτης πήγε στον Πόντο, βρήκε τα ιερά κειμήλια και τα μετέφερε στην Αθήνα.

Του Νικου Παπαχρηστου

news.kathimerini.gr