Ο Νίκος Γιαννής στο Βαρνάβα

Βαρνάβας

Σε μια πολύ όμορφη και ποιοτική βραδιά στον Βαρνάβα ο Νίκος Γιαννής παρουσίασε το βιβλίο "ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ" του γνωστού ηθοποιού, σκηνοθέτη και συγγραφέα Γιώργου Οικονόμου, την Τρίτη 29 Ιουνίου 2010. 

Την εκδήλωση διοργάνωσε στον φιλόξενο χώρο του το Κέντρο Νεότητας Γραμμάτων και Τεχνών της Κοινότητας Βαρνάβα, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της πολιτιστικής εβδομάδας "ΒΑΡΝΑΒΑΣ 2010" στη αίθουσα του Νηπιαγωγείου όπου έλαβε παράλληλα χώρα έκθεση ζωγραφικής του παιδικού εργαστηρίου και της Ν.Ε.Λ.Ε. Την εκδήλωσε εισήγαγε ο Πρόεδρος του Κέντρου Σ.Χριστόπουλος, χαιρέτισε ο Πρόεδρος Νίκος Βούλγαρης, το βιβλίο παρουσιάστηκε αναλυτικά από τον Νίκο Γιαννή και έκλεισε ο συγγραφέας Γ.Οικονόμου.

 Το κείμενο της ομιλίας

 Παρουσίαση του βιβλίου «Εμείς οι Αρβανίτες»,
του Γιώργου Οικονόμου
∆ρ Νίκος Γιαννής
 
Αίθουσα Νηπιαγωγείου Βαρνάβα
Βαρνάβας
 
Τρίτη, 29 Ιουνίου 2010, 19.00
 
Υπέροχη βραδιά, υπέροχος χώρος τέχνης και ζωγραφικής, όμορφος κόσμος,
από έναν φορέα πολιτισμού του Βαρνάβα –που πρωτογνώρισα μέσω του μη
κερδοσκοπικού μουσείου ψωμιού προ ετών-, μια μοναδική εκδήλωση
κοινωνίας πολιτών, πρόκληση για το ανθρώπινο πνεύμα η παρουσίαση ενός
βιβλίου.
Καταρχήν, για όσους δεν έχουν θητεύσει συγγραφείς βιβλίου, μου επιτρέπεται
το σχόλιο-εισαγωγή και λόγω της εκπαιδευτικής ιδιότητος δίκην εμπειρίας,
κάθε βιβλίο, άρα και το βιβλίο του Γιώργου Οικονόμου, περιέχει έναν
απίστευτο κόπο σε όλα τα στάδια της παραγωγής του, από τα πρώτα δοκίμια
μέχρι τις τελικές διορθώσεις και τη σελιδοποίηση, πέραν της κατάθεσης
ζωής του συγγραφέα που συμπυκνώνει, καθώς οι γνώσεις, τα βιώματα άλλως
οι εμπειρίες του, συναρθρώνονται σε ένα αρμονικό ευανάγνωστο όλον και
κατατίθενται ανιδιοτελώς και πάντως με γαλαντομία από τον συγγραφέα και
την ψυχή του στον κοινό λογαριασμό της ανθρώπινης γνώσης. Κάθε βιβλίο
συνεισφέρει στην παιδεία και όπως έχει λεχθεί, «παιδεία δεν είναι κουβάς
που τον γεμίζεις είναι φλόγα που την ανάβεις».
Το βιβλίο «Εμείς οι Αρβανίτες» μ’ ενδιέφερε να το παρουσιάσω. Ηταν δε τιμή
μου η σχετική πρόταση του συγγραφέα Γιώργου Οικονόμου. Μου κέντρισε το
ενδιαφέρον διαβάζοντας το και σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα γιατί αξίζει να
το διαβάσετε. Παρακάτω θα σας εκθέσω το γιατί.
Οταν είχα γνωρίσει τον συγγραφέα Γιώργο Οικονόμου υπολόγιζα την ηλικία
του στα 50-60 χρόνια, από το παρουσιαστικό, τις ιδέες και την ψυχή που
ανέδιδε κι όμως τελείωσε το δημοτικό ήδη κατά τη γερμανική κατοχή (!), που
αλλού; στο δημοτικό σχολείο στο αγαπημένο του Καπανδρίτι. Για να έχουμε
εικόνα του πανδαμάτορα χρόνου, υπολόγιζα τον Γ.Οικονόμου γύρω στα 50 και
50 χρόνια μόλις μετράει η πολύ γνωστή μας, ειδικά αυτό το διάστημα ενωμένη
Ευρώπη, η δική μου πνευματική, πολιτική και επαγγελματική «διαστροφή», η
οποία ακολούθησε τον πόλεμο, τον ελληνικό εμφύλιο και φυσικά τις
διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία της. Ο Γιώργος Οικονόμου, όλο αυτό
το διάστημα από τότε, ήταν παρών στο κινηματογραφικό στερέωμα, αλλά και
στα δρώμενα της εποχής, δια της τέχνης που υπηρέτησε, ηθοποιός,
σκηνοθέτης, συγγραφέας, κινηματογραφικός και θεατρικός παραγωγός, αλλά
και ως πνευματικός άνθρωπος που φαίνεται ότι πάντοτε «το έψαχνε» και ως
ενεργός ή σε εγρήγορση πολίτης.
Ο συγγραφέας Γιώργος Οικονόμου, γεννήθηκε στο χωριό που ίδρυσε ο
Αλέξιος Καπανδρίτης, στο σημερινό Καπανδρίτι, από αγρότες γονείς.
Τελείωσε το οκτατάξιο Γυμνάσιο στη Κηφισιά. Μελέτησε γεωγραφία και
ιστορία, μαθήματα χρήσιμα για την επιτυχία του στη Σχολή Ναυτικών
∆οκίμων. Φοίτησε και αποφοίτησε στις σχολές κινηματογράφου και θεάτρου,
απ’ όπου έκανε το ντεμπούτο του στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, με
τον Κουν, τη Μαίρη Αρώνη, τον αξέχαστο Μάνο Κατράκη και άλλους. Ως
ηθοποιός συμμετείχε σε 200 περίπου ταινίες με συμπρωταγωνιστές τους
περισσότερους γνωστούς μας ηθοποιούς θεάτρου και κινηματογράφου, με
σκηνοθέτες όπως ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Νίκος Κούνδουρος, ο Γιάννης
∆αλιανίδης, ο Νίκος Φώσκολος κ.α. Σας συνιστώ με την ευκαιρία να
επισκεφθείτε το Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στην οδό Πειραιώς στον
Ταύρο, αποτελεί μεταξύ άλλων ένα μνημείο σύγχρονης ευεργεσίας και φυσικά
ένα σχολείο νέων ηθοποιών, παραγωγών, χορευτών κ.λπ. και φυσικά
πρόκειται για έναν καταπληκτικό πολυχώρο. Ο Γ.Οικονόμου έλαβε επίσης
μέρος σε δέκα ξένες κινηματογραφικές παραγωγές, αμερικανικές, γαλλικές,
ιταλικές κ.α., υπό τους Ελία Καζάν, Κασαβέτη, Ολντριτς και μαζί με τους
Ορσον Γουέλες, Ρόμπερτ Μήτσαμ, Κλάους Κίνσκι, Σοφία Λόρεν, Κουρτ
Γιούνκερς κ.λπ. Εχει επεξεργαστεί 30 περίπου κινηματογραφικά σενάρια, τα
περισσότερα των οποίων έγιναν ταινίες, είκοσι θεατρικά έργα που ανέβηκαν
στη σκηνή, παιδικό θέατρο, παραμύθια για μικρούς και μεγάλους, πολλά
διηγήματ με παραδοσιακά θέματα κι έτσι φτάνουμε και σε εμάς τους
Αρβανίτες, τους Ηπειρώτες, τους Ιλλυριούς, τους Μολοσσούς, τους
Πελασγούς ή άλλως Προσέλληνες.
Εδώ όμως, στο βιβλίο αυτό, ο Γιώργος Οικονόμου ξεδιπλώνει τον
λογοτεχνικό του εαυτό, το πεζογραφικό του ταλέντο, περισσότερο κι’ απ’ τον
ιστοριοδίφη.
∆ιαβάζοντας λοιπόν το βιβλίο, στην αρχή νόμιζα ότι σε μερικά σημεία η
έκφραση είναι πρόχειρη, γρήγορα κατάλαβα ότι καθώς το επίσημο συντακτικό
παραμερίζει, ο πηγαίος λόγος ρέει και η δύναμη της αφήγησης μεγαλώνει.
Η πυκνή, σχεδόν ανά σελίδα, εικονογράφηση που έχει το βιβλίο δεν είναι
απλώς ένα στοιχείο εμπλουτισμού της ύλης και της μορφής. Είναι αρμονικά
συνδεδεμένη με τον ρέοντα λόγο ανά σελίδα, με τρόπο ώστε να ρουφάς τις
σελίδες σας σφουγγάρι, σε όποια ηλικία και να είσαι.
Σε όσους αρέσει η ετυμολογία, η προέλευση δηλαδή των λέξεων, των δε
οικείων ονομάτων ακόμη περισσότερο, το βιβλίο αυτό είναι ένας παράδεισος.
Είναι πράγματι γοητευτικός ο τρόπος που ο Γιώργος Οικονόμου,
περιδιαβαίνει την διαδρομή των ονομάτων «Αττική», «Ιλλυριοί», «Ελλάς»,
«Αρβανίτες», «Βαλκάνια», «Καπανδρίτι», «Πεντέλη» (πύλη εν τω τέλει, ήτοι
αποφράδα πύλη, ο αρχαίος Βριλητός ή Βριλησός), «Αφίδναι» και πολλών
άλλων. Πόσο γνωστός θα ήταν ο αρχαίος δήμος των Αφιδνών σήμερα εάν δεν
υπήρχαν τα διόδια Αφιδνών; Θα ήταν όσο γνωστή είναι και η αρχαία ∆ιάκρια,
που σημαίνει ορεινή περιοχή και αναφέρεται στη βορειοανατολική Αττική. Τα
«διόδια της ∆ιάκριας» λοιπόν που ασφαλώς δεν πλήρωσε ο επιφανέστατος
Αλέξιος Καπανδρίτης, ιδρυτής του Καπανδριτίου, απεσταλμένος ενός από
τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου της τελευταίας περιόδου της ιστορίας του,
του Αλεξίου Κομνηνού του Α’, να δημιουργήσει έναν νέο ελληνικό δήμο περί
το 1.200 και να αποτρέψει την κυριαρχία των σταυροφόρων, του καθολικού
Πάπα Ινοκέντιοου Γ’, των Ενετών. Ο εγκυκλοπεδισμός του Γιώργου
Οικονόμου φυσικά «σπάει» τα όρια του αγαπημένου του Καπανδριτίου και
εκπορθεί όλη τη βορειοανατολική Αττική, φτάνει μέχρι τη χώρα των Σελλών,
την Κρήτη, τη Φοινίκη, τον Καύκασο, τη Μακεδονία.
Επίσης η αναδρομή στη μυθολογία αποτελεί ένα ισχυρό ατού αυτού του
βιβλίου. Ο συγγραφέας διαθέτει ένα μοναδικό, δικό του χάρισμα, να κάνει
ελκυστικό το ξαναδιάβασμα της ελληνικής μυθολογίας και προϊστορίας.
Ξαναμαθαίνουμε από τον Γ.Οικονόμου για τον ∆ευκαλίωνα και τη σύζυγο του
Πύρρα εξ’ ου και η Ήπειρος, τον Μίνωα, την αρπαγή της Ευρώπης, τον
γηγενή μυθικό ήρωα της Αττικής τον εκπολιτιστή Κέκροπα, τους αχώριστους
∆ιόσκουρους Κάστορα και Πολυδεύκη και φυσικά πολλούς άλλους και πολλά
άλλα γεγονότα και υποσυνείδητες εθνικές αναμνήσεις.
Κι ακόμη η ιστορική αναδρομή ξαφνιάζει με τη μεταδοτικότητα της: το κάστρο
στον αρχαίο Ραμνούντα, ο πολέμαρχος στρατηγός Καλλίμαχος, το Κοτρώνι η
αρχαία ακρόπολις των Αφιδνών –που είχα την ευκαιρία προ ολίγου να με
ξεναγήσει ο Γ.Οικονόμου-, οι πρώτες μετακινήσεις Αρβανιτών προς την
Αττική, οι Καταλανοί στην Αττική, ο εξισλαμισμός Ελλήνων και Αρβανιτών,
στο Χάραδρο στο λημέρι των ληστών, οι γενίτσαροι, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος
στο Καπανδρίτι και ο καπανδριτ-Αγάς, η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, τα
λάθη της Ανώνυμης Εταιρείας Υδάτων και της Ούλεν των Αμερικανών, οι
Πόντιοι στο Καπανδρίτι, που ειρήσθω εν παρόδω έγιναν αφορμή ακόμη και να
φυλακιστεί στην Τουρκία ο συγγραφέας, στην άνευ αδείας αναζήτηση της
ελληνικής-ποντιακής εικόνας και ιστορίας, που τελικώς κατάφερε να γίνει η
ταινία που ήθελε, παρά τον βιωμένο από τον ίδιο αυταρχισμό της κυβέρνησης
Οζάλ το 1975.
Στο τελευταίο κεφάλαιο, με τίτλο «Για τη μεγάλη αλλαγή του κόσμου, μια
εικόνα χίλιες λέξεις», γράφει ο συγγραφέας: «Όμως για να αλλάξει η
σημερινή Ελλάδα και γενικά ο κόσμος, η αλλαγή πρέπει να αρχίσει από τα
νήπια. Να επενδύσουμε στα νήπια με σωστούς δασκάλους τέλειους
εκπαιδευτικούς για να καλλιεργήσουν από εδώ το μοναδικό ταλέντο που
κρύβει μέσα του το Ελληνικό ∆αιμόνιο.» Μεγάλη η αλήθεια του συγγραφέα,
όμορφα διατυπωμένη. Εμείς οι πολύτεκνοι είμαστε ίσως σε θέση να την
αξιολογήσουμε ακόμη καλύτερα. Επίσης ο συγγραφέας δεν είναι
εθνοκεντρικός, θέλει ν’ αλλάξει όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και ο κόσμος γενικά.
Και συνεχίζει: «Επειδή η ιστορία συνεχώς ανασκάπτεται και εξερευνάται, ο
ιστορικός συγγραφέας γράφει τα υπαρκτά γεγονότα του σήμερα. Αύριο μια
ανασκαφή και ένα καινούργιο εύρημα, καταργεί το χθες και ο ιστορικός
ερευνητής γίνεται ψεύτης και ανιστόρητος». Θέλει αξιοπρόσεκτο θάρρος η
παραδοχή αυτή του συγγραφέα. Μου θυμίζει τη ρήση του Μισέλ Φουκώ, ενός
από τους μεγαλύτερους πολιτικούς φιλοσόφους της σύγχρονης εποχής που
έχει πει : «το να θέτουμε το ερώτημα για τον αν μπορούμε να σκεφτούμε
διαφορετικά απ’ όπως σκεφτόμαστε και να δούμε διαφορετικά απ’ όπως
βλέπουμε είναι απαραίτητο για να συνεχίσουμε και να σκεπτόμαστε και να
βλέπουμε». Στις ταραγμένες μέρες που ζούμε, με τα προβλήματα και τις
αντιστάσεις που συναντά η αλλαγή κατεστημένων αντιλήψεων και κεκτημένων
συμφερόντων παρά την ένταση της πρόσκρουσης στους αδιέξοδους τοίχους,
συνειδητοποιεί κανείς τόσα χρόνια μετά την αντοχή των προβλέψεων του
Μακιαβέλι που επισήμαινε πόσο επικίνδυνο είναι για τους ηγέτες να
επιχειρούν ν’ αλλάξουν την τάξη των πραγμάτων και γι’ αυτό ακριβώς αποκτά
πρόσθετη αξία και δύναμη η θεώρηση αυτή των πραγμάτων από τον
συγγραφέα.
Και κάτι τελευταίο: όποιος γράφει ένα βιβλίο, όχι απλώς είναι ένας
δημοκρατικός πολίτης αφού «η δημοσίευσις είναι η ψυχή της δημοκρατίας»,
όχι απλώς συμμετέχει στη συνεχή ανανέωση και τον διαρκή αγώνα της
ημετέρας παιδείας, όχι μόνον ηγείται της διαπαιδαγώγησης ενηλίκων και
ανηλίκων, αλλά και έμπρακτα διατρανώνει τη βαθύτερη πεποίθηση του, πως
οι γνώσεις του καθενός μας δεν είναι για τον εαυτό μας, ενδιαφέρεται για τη
δικαιοσύνη, είναι πάνω απ’ όλα άνθρωπος (από το «άνω θρώσκω», κοιτάζω
προς τα επάνω).
Θα μου επιτρέψετε ένα πολιτικό σχόλιο: κάποιοι άνθρωποι περνούν τη ζωή
τους με έναν και μοναδικό στόχο, πως θα εκλεγούν και κατόπιν πως θα
επανεκλεγούν και κάποιοι άλλοι έχουν σαν στόχο, έμμονη ιδέα, πως θα
μοιραστούν τη γνώση και την εμπειρία τους, πως θα βελτιώσουν τον κόσμο
μας, πως θα τον κάνουν καλύτερο και πως θα απομακρύνουν εμάς τους
ανθρώπους από τη βαρβαρότητα και τα ακατέργαστα ένστικτα, αυτή είναι η
πορεία εκπολιτισμού στο διηνεκές, αυτό είναι το μεγαλείο του πνεύματος και
της κοινωνίας πολιτών. Επίσης αν αναλογιστεί κανείς από τη μια τη
διασπάθιση δημοσίου χρήματος από τους πολιτικούς και το κράτος και από
την άλλη το κόστος παραγωγής του βιβλίου αυτού, όχι φυσικά ανταμοιβής του
πνευματικού μόχθου του συγγραφέα –εξάλλου αυτή δεν είναι και εύκολο να
προσδιορισθεί-, τότε ελλοχεύει η κατάθλιψη ως προς τι τελικώς πληρώνουμε
σε αυτήν την κοινωνία. ∆εν είναι ανάγκη να συμφωνείς σε όλα με αυτό που
διαβάζεις, σημασία έχει το αμόνι της πνευματικής ζύμωσης και η αυταξία του
συγγραφέα, κάθε συγγραφέα, ως φορέας αλλαγής, ανιδιοτέλειας,
ανθρωπισμού, πνευματικής άσκησης, αναζήτησης της αλήθειας. Ενας τέτοιος
άνθρωπος είναι ο Γιώργος Οικονόμου. ∆ιαβάστε το βιβλίο του «Εμείς οι
Αρβανίτες», θα ανακαλύψετε, Αρβανίτες και μη, μια πλευρά του εαυτού σας,
του παρελθόντος και του παρόντος. Εγώ το αγόρασα και το απόλαυσα.
Καλοτάξιδο το βιβλίο σου Γιώργο Οικονόμου, στους σημερινούς και
μελλοντικούς αναγνώστες. Σε ευχαριστώ για την ευκαιρία να ανακαλύψω ένα
νέο κόσμο. Σε ευχαριστώ για το έναυσμα που μου προσέφερες να θέσω σε
αμφισβήτηση την αξία της λογιότητας των λογίων και να ανακαλύψω την αξία
της λαϊκής ψυχής, της αρβανίτικης ψυχής, της ελληνικής ψυχής, στους
δύσκολους καιρούς μας!
 

∆ρ Νίκος Γιαννής
www.nicosyannis.gr, nikoyani@yahoo.gr, 210 3643223-4