Η ομιλία του Δημάρχου Γέρακα και συνέδρου της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. στο ετήσιο τακτικό συνέδριο (18-20/01/2010)

Γέρακας

Ετήσιο τακτικό συνέδριο Κ.Ε.Δ.Κ.Ε.

Intercontinental, Αθήνα, 18-20/01/2010

Ομιλία Δημάρχου Γέρακα κ. Αθανασίου Ζούτσου

Το σχέδιο «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» εμπεριέχει ολοκληρωμένο το όραμα τόσο για μία ολοκληρωμένη διοικητική μεταρρύθμιση όσο και για μια ισχυρή και αυτόνομη -θεσμικά και οικονομικά– Τοπική Αυτοδιοίκηση.  Οι βασικές αρχές του ενσωματώνουν πάγια αιτήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπως επί χρόνια εκφράζονται μέσα από προτάσεις των θεσμικών μας οργάνων.

Αποτελεί μια πρόταση που επί της Αρχής εκφράζει και βρίσκει σύμφωνους, αν όχι το σύνολο, την συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και γενικότερα των πολιτών.

Θα σταθώ σε 5 σημεία τα οποία πιστεύω ότι ξεχωρίζουν από το σύνολο της πρότασης:

1. Ισχυροί Δήμοι στην λογική των ολοκληρωμένων ενοτήτων με κοινωνικά, οικονομικά, χωροταξικά και το σημαντικότερο αναπτυξιακά κριτήρια. 
2. Ουσιαστική αποκέντρωση του υδροκέφαλου κράτους και ανάληψη καθοριστικού αναπτυξιακού ρόλου από την Β’ βάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση. 
3. Αποσαφήνιση και μεταφορά αρμοδιοτήτων.  Η αλληλοεπικάλυψη και η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, συνοδευόμενη από την διάχυση ευθυνών και την γραφειοκρατία, αποτελούν σήμερα τους κυριότερους λόγους για τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση των δημόσιων έργων, την ταλαιπωρία του πολίτη και την διαφθορά. Κατοχύρωση των πόρων για τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες ώστε η Τ.Α. να μην καταλήγει ζητιάνος για να μπορέσει να επιτελέσει τον κοινωνικό της ρόλο.
4. Απλοποίηση και ενιαιοποίηση του Νομοθετικού Πλαισίου λειτουργίας και ελέγχου δαπανών. Να γίνει επιτέλους σαφής και να κωδικοποιηθεί σε ενιαίο κείμενο η νομοθεσία που διέπει την λειτουργία και τις δαπάνες των ΟΤΑ και παράλληλα να καθοριστούν οι διαδικασίες ελέγχου ώστε να μην υπερβαίνονται τα όρια του ελέγχου ο οποίος πολύ συχνά μετατρέπεται σε  έλεγχο σκοπιμότητας υποσκάπτοντας την κυριαρχία των θεσμικών οργάνων της Τ.Α.
5. Διαφάνεια και Δημόσια Διαβούλευση.  Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποζητά την συμμετοχή και τον έλεγχο των πολιτών καθώς μέσα από αυτήν θωρακίζονται οι θεσμοί και αναπτύσσονται οι Τοπικές Κοινωνίες.
6. Παράλληλα όμως πρέπει να επισημάνω και κάποια σημεία στα οποία θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή καθώς είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος.

Α. Η οικονομική αυτοδυναμία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να θεσμοθετηθεί και να θωρακιστεί.  Η σύγκριση με τις ευρωπαϊκές χώρες όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει παράδοση εκατοντάδων ετών, μας αδικεί γιατί σε μεγάλο βαθμό αυτές οι πόλεις έχουν και απευθείας φορολογικά έσοδα (επί του εισοδήματος) αλλά και τεράστιες ακίνητες περιουσίες που στην περίπτωση μας έχουν συγκεντρωθεί σε Υπουργεία και οργανισμούς του Δημοσίου αλλά και σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν μοναστηριακές περιουσίες ή έχουν καταπατηθεί από ιδιώτες.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η προτεινόμενη «αναδιαμόρφωση του καλαθιού των ΚΑΠ» θα είναι στην κατεύθυνση της αύξησης των πόρων της Τ.Α. και θα περιλαμβάνει τόσο τις νέες αρμοδιότητες όσο και τις ήδη μεταφερθείσες. Επίσης προς όφελος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να λειτουργήσουν οι όποιες οικονομίες προκύψουν από την συνένωση Δήμων και συγχώνευση Νομικών Προσώπων.

Παράλληλα θα πρέπει να αποδοθούν άμεσα ζωτικοί χώροι που δεν αξιοποιούνται από το κράτος προς τους ΟΤΑ ώστε να μπορέσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναλάβει πραγματικά αναπτυξιακό ρόλο. 

Ο έλεγχος της ανάληψης δανειακών υποχρεώσεων θα πρέπει να συνοδευτεί και με την καθιέρωση επιδοτούμενων αναπτυξιακών δανείων για την υλοποίηση αναπτυξιακών και παραγωγικών παρεμβάσεων και την εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Ιδιαίτερα μεγάλη σημασία θα πρέπει να δοθεί στην τακτοποίηση των χρεών και των δανειακών υποχρεώσεων των υπό συνένωση δήμων καθώς τα όποια δάνεια και χρέη υπάρχουν αφορούν σε υπηρεσίες και επενδύσεις που έχουν απολάβει οι δημότες του δανειολήπτη ΟΤΑ και δεν θα ήταν λογικό ούτε ηθικό να ζητήσουμε να τα αποπληρώσουν δημότες άλλων ΟΤΑ – οι οποίοι το πιθανότερο έχουν πληρώσει στο ακέραιο για ότι απολαμβάνουν οι ίδιοι.

Σημαντικό είναι να μπορέσουμε να επωφεληθούμε στο μέγιστο βαθμό από τα κονδύλια της Ε.Ε. Ως  Δήμαρχος Γέρακα γνωρίζω πολύ καλά ότι η Αττική είναι περιφέρεια phase out για την απορρόφηση κονδυλίων του ΕΣΠΑ που πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2012. Θα πρέπει με γρήγορες διαδικασίες να προχωρήσουμε σε προσκλήσεις για έργα με αναπτυξιακή λογική που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη των υποδομών των νέων ισχυρών Δήμων.

Αναφέρομαι βέβαια και στην ανάγκη να ανοίξουν και πολλά νέα προγράμματα.

Β. Τα κριτήρια συνενώσεων που θα εφαρμοστούν χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και δεν μπορεί να μην λαμβάνουν υπόψη την πραγματική κατάσταση αλλά και την δυναμική ανάπτυξης μιας περιοχής. 

Πολλά από τα αναφερόμενα κριτήρια είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εφαρμοστούν στην Αττική όπου έχουμε μεγάλες περιοχές συνεχόμενου οικιστικού ιστού με τεχνητά διαμορφωμένα διοικητικά όρια.

Η απογραφή του 2001 δεν παρέχει ασφαλή στοιχεία για περιοχές όπως η Ανατολική Αττική που γνώρισαν ραγδαία αύξηση του πληθυσμού αλλά και της εγκατεστημένης οικονομικής δραστηριότητας την περασμένη δεκαετία και η οποία προβλέπεται να συνεχιστεί, παρά την κρίση, με πιο αυξημένους ρυθμούς τόσο λόγω του αεροδρομίου όσο και της ανάπτυξης των λιμένων Ραφήνας και Λαυρίου που λειτουργούν ως πόλοι έλξης οικονομικών δραστηριοτήτων και κατά συνέπεια οικιστικής ανάπτυξης. 

Μπροστά στον κίνδυνο να δημιουργηθούν απρόσωπες κρατικές οντότητες, από το σύνολο των κριτηρίων ενοποίησης, πρέπει να αποσαφηνιστεί το πληθυσμιακό και συγκεκριμένα ποια θα είναι η διακύμανσή του. Το θέμα ενδιαφέρει κατά κύριο λόγο τους Δήμους με ραγδαία οικιστική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και πάντως μετά την απογραφή του 2001, όπως οι Δήμοι της Ανατολικής Αττικής.

Για παράδειγμα ο Δήμος Γέρακα με 14 χιλιάδες κατοίκους στην απογραφή του 2001, έχει σήμερα 12 χιλιάδες εγγεγραμμένους εκλογείς. Με βάση την αναλογικότητα αλλά και τα στατιστικά δεδομένα που διαθέτουν οι υπηρεσίες μας, ο πληθυσμός έχει ξεπεράσει και τις 35 χιλιάδες. Εάν υπολογιστεί ότι τα προαναφερθέντα στοιχεία αφορούν το 40% της εντός σχεδίου δόμησης, τότε συνεπάγεται  ότι σε σύντομο χρόνο ο σημερινός πληθυσμός θα υπερδιπλασιαστεί.   

Συνεπώς προϋπόθεση για την ορθή διαδικασία ενοποίησης είναι να ληφθούν υπόψη τα πραγματικά, σημερινά στοιχεία για τον πληθυσμό κάθε Δήμου, με βάση αντικειμενικά δεδομένα όπως τα στοιχεία από τη ΔΕΗ και τις υπηρεσίες ύδρευσης, καθώς και η αναπτυξιακή προοπτική της κάθε περιοχής ώστε να αποφευχθούν τυχόν νέες τερατογενέσεις.

Γ. Είναι κρίσιμη η άμεση και πλήρης κωδικοποίηση σε ενιαίο κείμενο καθώς και απλοποίηση της νομοθεσίας που διέπει τις διαδικασίες και τον έλεγχο των δαπανών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 

Πρέπει να θέσουμε ένα τέλος στους επικαλυπτόμενους ελέγχους από διαφορετικούς φορείς που αλληλοαναιρούνται (π.χ. Περιφέρεια και Υπηρεσία Επιτρόπου).  Αυτά που ορθώς επισημαίνονται στο σχέδιο πρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν άμεσα και να εφαρμοσθούν μέσα από μία ούτως ή άλλως αναγκαία τροποποίηση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. 

Δ. Οι Δήμοι στην Περιφέρεια Αττικής από την οποία προέρχομαι είναι κατά το πλείστον οργανωμένοι με διοικητικές, οικονομικές και τεχνικές υπηρεσίες, διαθέτουν μηχανοργάνωση και σύγχρονους οργανισμούς εσωτερικών υπηρεσιών. Οι περισσότεροι έχουν λάβει πιστοποίηση διαχειριστικής επάρκειας και  αρκετοί εφαρμόζουν το διπλογραφικό σύστημα.

Ταυτόχρονα όμως, ακόμη και μεταξύ όμορων Δήμων, υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι οργάνωσης και λειτουργίας των υπηρεσιών, επιβάλλονται διαφορετικά τέλη και προσφέρονται διαφορετικές υπηρεσίες προς τους δημότες.

ΑΡΑ οι σχετικές αναγκαίες προβλέψεις και προσαρμογές πρέπει να προηγηθούν της εφαρμογής του «Καλλικράτη» γιατί εκ των υστέρων θα δημιουργηθούν σοβαρά λειτουργικά προβλήματα και η ενοποίηση θα υπονομευθεί σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας.

Ζητήματα όπως η σύνταξη των πρότυπων οργανισμών, η ενιαία μηχανογραφική πλατφόρμα για Δημοτολόγια, Οικονομικές Υπηρεσίες, Παρακολούθηση και Διαχείριση Έργων, οι αναλογιστικές μελέτες για την εξομοίωση των ανταποδοτικών τελών και των παρεχόμενων υπηρεσιών πρέπει να μπουν επί τάπητος άμεσα και με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης προ της ανάληψης των καθηκόντων των νέων δημοτικών αρχών.

Προτείνω συγκεκριμένα τη συνεργασία του «Καλλικράτη» με τον «Ικτίνο». Μιλώ για την  ενοποίηση μέσα στην ενοποίηση, δηλαδή την έγκαιρη προετοιμασία των υφιστάμενων  δημοτικών υπηρεσιών για την άμεση και αποτελεσματική λειτουργία της νέας διοικητικής δομής. Από την πρώτη στιγμή θα πρέπει να έχει αποσαφηνιστεί πλήρως ο τρόπος σύνδεσης και λειτουργίας των τεχνικών και οικονομικών υπηρεσιών, ώστε το ενιαίο τεχνικό πρόγραμμα και ο ενιαίος προϋπολογισμός να είναι τα θεμέλια που θα έχει βάλει στον «Καλλικράτη» το πρόγραμμα «Ικτίνος». Διαφορετικά εκτιμώ ότι οι υπηρεσίες δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στην εξυπηρέτηση των καθημερινών αναγκών του Δημότη.

Συνεπώς διαφωνώ και με τον κύριο Τσίπρα για το ποιος πρέπει να προηγηθεί, αλλά είμαι βέβαιος ότι χωρίς και τους δύο αρχιτέκτονες δεν χτίζεται καμία νέα Ακρόπολη.

Ε. Τέλος επιτρέψτε μου να επισημάνω ένα προβληματισμό σχετικά με το θέμα της αντιπροσώπευσης.

Ενώ στην επαρχία έχουμε διακριτούς οικισμούς –χωριά ή πόλεις -, στην Αττική έχουμε ένα συνεχές οικιστικό σύνολο με γειτονιές –πυρήνες οι οποίες εντάσσονται σε δήμους μέσα από τεχνητά διαμορφωμένα διοικητικά όρια.

Το σύστημα αντιπροσώπευσης που προτείνεται στο σχέδιο μπορεί να κρίνεται και να είναι απαραίτητο για την επαρχία αλλά πιστεύω πως στην Αττική θα λειτουργήσει σαν τροχοπέδη σε ένα βασικό συστατικό στοιχείο μιας πόλης δηλαδή την ανάπτυξη της ταυτότητας και της συνείδησης του πολίτη του νέου ενιαίου δήμου.

Προτείνω στο μεταβατικό στάδιο, το 60% των εδρών να διανέμεται αναλογικά σε κάθε εκλογική περιφέρεια σύμφωνα με τον αριθμό των εγγεγραμμένων και το υπόλοιπο 40% να εκλέγεται ενιαία από το σύνολο των εκλογικών περιφερειών. Με τον τρόπο αυτό θα ξεπεραστεί κάθε τυχόν εμπόδιο στην ανάδειξη άξιων στελεχών που χαίρουν εκτίμησης στο σύνολο της κοινωνίας και τα οποία μπορούν να ενσαρκώσουν την ενοποίηση, η οποία μονίμως θα δοκιμάζεται από τοπικισμούς εάν ο μόνος διεκδικούμενος ρόλος στο νέο Δήμο παραμείνει αυτός του Δημάρχου, μέσα σε μία Ομοσπονδία Τοπικών Συμβουλίων.

Με την ελπίδα ότι η διαβούλευση θα οδηγήσει σε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα σας ευχαριστώ που με ακούσατε και σας καλώ να στηρίξουμε όλοι αυτή την διαδικασία με συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες προτάσεις.